Εκδήλωση ενημέρωσης και συζήτησης με θέμα την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο στο Μουσικό Σχολείο Λευκάδας

Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη (27-3-19) η εκδήλωση ενημέρωσης και συζήτησης με θέμα την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο, με κεντρικούς ομιλητές τους:

Δημήτρη Ιμπραήμ, υπεύθυνος εκστρατείας ενάντια στους υδρογονάνθρακες και  Ολιβιέ Βαρδακούλια, υπεύθυνος οικονομικής πολίτικης WWF Ελλάς,

Άννα Μαρία Ρενέρ, συντονίστρια προγραμμάτων, Greenpeace

Σταύρο Αντύπα, νομικός, μέλος της Ανοιχτής Συνέλευσης Κεφαλλονιά-Ιθάκη.

Παρουσιαστήκαν οι συνέπειες των εξορύξεων στο περιβάλλον και στην οικονομία της Λευκάδας και των άλλων παράκτιων περιοχών σε περίπτωση ατυχήματος, αλλά και κατά την διάρκεια μιας ‘ομαλής’ δραστηριότητας (επιχειρηματική ρύπανση).

Τα οικόπεδα του Ιονίου είναι 6, με συνολική έκταση 17.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και βρίσκονται σε ρήγματα έντονης σεισμικής δραστηριότητας. Τα οικόπεδα της Κρήτης είναι 2, με συνολική έκταση 40.000 χλμ2.

Τα κύρια σημεία της παρουσίασης:

Περιβάλλον:

·         Οι εξορύξεις υδρογονανθράκων επιβαρύνουν την κλιματική αλλαγή : η πλήρης εκμετάλλευση των υπαρχόντων κοιτασμάτων θέτει την αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από τους 3°C, όταν υπάρχει ανάγκη μείωσης της παγκόσμιας παραγωγής για να πετύχουμε τους 1.5°C. Προκαλούν μια αύξηση σε διάρκεια και συχνότητα της ξηρασίας, τη μείωση αποθεμάτων πόσιμου νερού και της αγροτικής παραγωγής.

·         Η Ελλάδα ξεκίνα τις εξορύξεις στα εδάφη της τη στιγμή που η υπόλοιπη Ευρώπη αποσύρεται από αυτά τα προγράμματα και στρέφεται στις ανανεώσιμες πήγες ενεργείας (ηλιακή ενέργεια, αιολική, ηλεκτρική και υδροηλεκτρική με περιορισμούς): τους τελευταίους 18 μήνες η Ισπανία, Πορτογαλία, Γάλλια, Ιταλία (πριν από 2 μήνες, σε περιοχή του Ιονίου), Δανία, Ιρλανδία ακύρωσαν τα προγράμματα τους.

·         Η έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων προβλέπονται να γίνουν και σε προστατευόμενες περιοχές : παρά τους δημόσιους ισχυρισμούς της κυβέρνησης ότι «οι περιοχές Natura θα παραμείνουν άθικτες», οι εργασίες έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων επιτρέπονται. Συγκεκριμένα, 56 προστατευόμενες περιοχές βρίσκονται εξ’ ολοκλήρου και 136 προστατευόμενες περιοχές βρίσκονται μερικώς μέσα σε χερσαία και θαλάσσια οικόπεδα εξορύξεων. Το μοναδικό «μέτρο ασφαλείας» που προβλέπεται αφορά τις προστατευόμενες περιοχές στα «οικόπεδα» του Ιονίου, για τις οποίες ισχύει ζώνη αποκλεισμού μόλις 1 χιλιομέτρου, η οποία φυσικά δεν διασφαλίζει την ουσιαστική προστασία σημαντικών περιοχών και οικοτόπων από τις επιβλαβείς εργασίες έρευνας και εξορύξεων. Ο εκκωφαντικός θόρυβος από τις εκρήξεις των σεισμικών ερευνών, η αύξηση των διελεύσεων δεξαμενόπλοιων και η ρύπανση (επιχειρησιακή ή ατυχηματική) δεν γνωρίζουν σύνορα, ιδιαίτερα όταν οι εργασίες αυτές υλοποιούνται στη θάλασσα.

·         Η εξαίρεση των σεισμικών ερευνών από την υποχρέωση διενέργειας Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αποτελεί ένα σημαντικό πλήγμα στην περιβαλλοντική νομοθεσία. Στην περίπτωση των σεισμικών ερευνών, η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αντικαθίσταται από το Περιβαλλοντικό Σχέδιο Δράσης, ένα κείμενο που δεν τίθεται σε δημόσια διαβούλευση και είναι άγνωστο πού, με ποιους όρους υποβάλλεται, καθώς και ποια είναι η διαδικασία και τα κριτήρια αξιολόγησης και έγκρισής του. Είναι επίσης, άγνωστο πώς εφαρμόζεται και αναθεωρείται και – το πιο σημαντικό από όλα – ποιος ελέγχει και αξιολογεί την υλοποίησή του.

Για τα θαλάσσια οικόπεδα, οι σεισμικές έρευνες αφορούν τη χρήση σεισμικών αεροβόλων (seismic airguns) για την πρόκληση ισχυρών ακουστικών «εκρήξεων», που ξεπερνούν τα 250dB και πραγματοποιούνται κάθε 10-15 δευτερόλεπτα, 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα επί εβδομάδες ή και μήνες. Η διαδικασία αυτή προκαλεί σοβαρά ακουστικά τραύματα που μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και στον θάνατο τα θαλάσσια θηλαστικά και τις θαλάσσιες χελώνες που ζουν στην περιοχή (είδη κατά προτεραιότητα προστατευόμενα από την ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία).

Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ διαβεβαιώνει ότι «έχουμε ενσωματώσει όλη την ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία που είναι η αυστηρότερη στον κόσμο», καθώς και ότι «όλα τα στάδια έρευνας γίνονται με διάφανες τρόπο σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες σε κοινές επιτροπές παρακολούθησης».
Στη πραγματικότητα δεν μπορεί να υπάρχει έλεγχος από ανεξάρτητες ερευνητικές αρχές, ούτε οι δήμοι ούτε και τα παρατηρητήρια πολιτών μπορούν να ασκήσουν οποιοδήποτε έλεγχο στις εταιρείες.

Επιπλέον, δεν υπάρχουν μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τόσο μεγάλα βάθη, όπως τα 3000 μέτρα, ενώ οι επιστήμονες συμφωνούν στο ότι «όσο πιο βαθιά γίνονται οι εξορύξεις, τόσο αυξάνεται το τεχνολογικό ρίσκο».

Στο συχνά αναφερόμενο παράδειγμα του Πρίνου και της Καβάλας, οι γεωτρήσεις γίνονται σε μόλις 30 και 50 μέτρα βάθος αντίστοιχα και σε μη επικίνδυνη περιοχή : δεν συγκρίνεται με τη περίπτωση του Ιονίου. Δεν πραγματοποιείται κανένας περιβαλλοντικός έλεγχος στις εγκαταστάσεις για την αξιολόγηση των επιπτώσεων.

Οικονομία

·         Τα κέρδη για την τοπική οικονομία είναι μηδαμινά:  0,3 % για την περιφέρεια και μόλις 6% για την χώρα επί των κερδών που θα παρουσιάσουν. Ενώ οι ζημιές σε περίπτωση ατυχήματος σε μια τόσο σεισμογενή περιοχή θα είναι τεράστιες και μόνιμες, με απώλεια έως 25.000 θέσεων εργασίας. Εκτιμάται ότι ένα σοβαρό περιστατικό διαρροής/ρύπανσης στο Ιόνιο, θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιά της τάξης των 1,78 δισ. ευρώ σε ορίζοντα 25 ετών.

Τονίζεται και η ιδιαιτερότητα των τουριστικών επιχειρήσεων του Ιονίου: οι περισσότερες είναι μικρές οικογενειακές μονάδες, οι οποίες θα αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τις συνέπιες μιας οικολογικής καταστροφής, την απώλεια εισοδήματος, και τις νομικές μάχες για να λάβουν κάποια υποθετική αποζημίωση ενώ στη σύμβαση, δεν προβλέπεται  καμία αποζημίωση σε περίπτωση φυσικής καταστροφής, όπως είναι ένας σεισμός.

Ο τουριστικός κλάδος συνεισέφερε 2,2 δις € στην οικονομία του Ιονίου (2017), δηλαδή 73% του ΑΕΠ της Περιφέρειας, με σχεδόν 53 000 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας. Ο κλάδος της αλιείας απασχολεί περίπου 3800 εργαζομένους, και συνεισφέρει στην οικονομία του Ιονίου 73 εκατ. €/έτος.

Οποιοδήποτε είδους τουριστική δραστηριότητα, ξενοδοχεία, ιστιοπλοΐα, φυσιολατρία, είναι ασύμβατο με τις εξορύξεις. Το ίδιο και η αλιεία.

·         Δημιουργεί ερώτημα η υπογραφή προγραμμάτων ανάπτυξης του θαλασσιού τουρισμού, εναλλακτικού τουρισμού, και γενικότερα όλων των μορφών τουρισμού που συνδέονται με τη φύση, τη στιγμή που απειλείται ο χορός διεξαγωγής αυτών των δραστηριοτήτων από τη εγκατάσταση σε άμεσο  μέλλον πετρελαϊκών σταθμών εξόρυξης. Πως θα συνυπάρχουν στα νερά του Ιονίου τα φερρυ με τα δεξαμενόπλοια, τα ιστιοπλοϊκά με τις πλατφόρμες, και πρώτα και κύριος το θαλάσσιο βυθός με τους αγωγούς, τις σεισμικές έρευνες και τις διαρροές (χωρίς να αναφερθεί σ’ένα πιθανό ατύχημα);

Η μήπως υπάρχει το σχέδιο να θυσιαστεί το Ιόνιο και η Δυτική Ελλάδα προς όφελος των πετρελαϊκών εταιριών η/και των άλλων τουριστικών προορισμών της χώρας;

Μέχρι και σήμερα, η απουσία ουσιαστικής διαβούλευσης και συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών και των πολιτών στις συζητήσεις περί εξορύξεων υδρογονανθράκων, είναι κραυγαλέα. Ενημερωτικές εκδηλώσεις στην Ήπειρο κατόπιν εορτής που παρουσιάζουν μόνο την άποψη της βιομηχανίας, δημοτικά συμβούλια κεκλεισμένων των θυρών, διαβουλεύσεις σε τεχνικά κείμενα εκατοντάδων σελίδων μέσα σε ασφυκτικές προθεσμίες, είναι μόνο από τις πιο συνήθεις πρακτικές της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ και των εταιρειών πετρελαίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δημόσια διαβούλευση για τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (700 σελίδων) για τα δύο «οικόπεδα» της Κρήτης. Παρά την τεράστια σημασία του θέματος, η δημόσια διαβούλευση ξεκίνησε στις 25 Ιουλίου (δύο ημέρες μετά τις φονικές πυρκαγιές στο Μάτι) και διήρκησε έως τις 25 Αυγούστου, μέσα δηλαδή στην καρδιά των θερινών διακοπών.

Όταν το διακύβευμα είναι μια ενδεχομένη οικολογική και οικονομική καταστροφή σε Ιόνιο, Κρήτη, Δυτική Ελλάδα, Ήπειρο και Πελοπόννησο, η κοινή γνώμη οφείλει να λαμβάνει ενημερωμένες αποφάσεις, γνωρίζοντας εμπεριστατώμενα όχι μόνο τα πιθανά οφέλη, άλλα και τους πιθανούς κίνδυνους, στη βάση της διεθνούς εμπειρίας, της επιστημονικής βιβλιογραφίας και των επίσημων στατιστικών.

Οι πολίτες πρέπει  να κάνουμε τα πάντα για να προστατεύσουμε το περιβάλλον, το οφείλουμε στα παιδιά μας. Είναι αναγκαίο να ξεσηκωθούμε !